Hans Strikwerda en Jaap ten Wolde hebben tijdens de bijeenkomst ‘Op weg naar gecertificeerde toezichthouders’ hun boek ‘Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders’ overhandigd aan de voorzitters van VTW Woningcorporaties, VTOI en NTVZ. Tijdens het seminar op donderdag 4 mei werd duidelijk dat er momenteel bij zowel de toezichthoudende organen als de opleidingsinstituten geen draagvlak is voor gecertificeerde toezichthouders.
Bij Van Doorne in Amsterdam was een select gezelschap aanwezig om zich onder meer te buigen over de (on)wenselijkheid van certificering van toezichthouders. Een discussie ingegeven door misstanden die zich in het recente verleden hebben voorgedaan, zoals bij DSB, Imtech, ROC Leiden en Meavita.
Tim Mortelmans van de AFM gaf in zijn presentatie aan dat de Autoriteit Financiële Markten altijd zelf tot een eigen beoordeling moet komen bij het toetsen van RvC-leden. ‘Certificering zou daarbij kunnen helpen, mits er voldoende aandacht is voor relevante paramaters.’
De AFM, dat sinds 2012 leden van Raden van Commissarissen toetst, zegt overigens te constateren dat banken en verzekeraars de laatste jaren betere afwegingen dan in het verleden maken bij het aanstellen van commissarissen.
NCD mengt zich niet in discussie
Marius Buiting, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn (NVTZ) en Guido van Woerkom, voorzitter van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW), vinden de weg naar certificering niet nodig, omdat binnen hun branches de nodige stappen worden gezet om de kwaliteit van toezichthouders te verbeteren. Van Woerkom: ‘De weg die we zijn ingegaan, willen we verder ontwikkelen, onder meer met een systeem van permanente educatie.’
Opvallend was overigens dat Ron Steenkuijl van de Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren (NCD) zich niet mengde in de discussie. De NCD heeft namelijk eerder aangekondigd met een keurmerk voor commissarissen te komen, de Register Certified Board Member (RCBM). Hiermee wil de vereniging duidelijk maken dat toezichthouder zijn een vak is.
Waarom gaat het zo vaak mis met het toezicht?
Aan de hand van 6 cases en 25 vertrouwelijke interviews met CEO’s en toezichthouders gaven Hans Strikwerda en Jaap ten Wolde aan waarom het zo vaak mis gaat met het toezicht. De auteurs van het boek Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders gaven daarbij enkele flagrante voorbeelden.
Een gebrek aan reflectie en serieuze zelfevaluatie doet de kwaliteit van het toezicht evenmin goed.
‘Bijzonder is toch wel dat RvC’s te veel vergaderen in aanwezigheid van de bestuurders’, zei Ten Wolde. ‘Maar in veel gevallen is er ook sprake van een onkundige voorzitter, van zelfoverschatting en onvoldoende bewustzijn van de eigen (maatschappelijke) rol als toezichthouder. Een gebrek aan reflectie en serieuze zelfevaluatie doet de kwaliteit van het toezicht evenmin goed. Strikwerda: ‘We hebben ook geconstateerd dat Raden van Commissarissen soms te veel een “vriendenclubje” zijn, er te weinig diversiteit is en er soms vrees heerst voor de CEO.’
Lees ook: ‘Certificering en toezicht: een moeizaam stel‘ (Peter Noordhoek)
Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders
Het seminar werd afgesloten met de overhandiging van het boek Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders aan Guido van Woerkom, Marius Buiting en Corrie Noom, voorzitter van de Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen (VTOI). In hun boek leveren de auteurs in onverbloemde taal kritiek op de wijze waarop RvC’s zijn ingericht en zetten ze ook vraagtekens bij de rol van accountants en organisatieadviseurs.
Integriteit is meer dan zich aan regels houden, het gaat ook over het doorzetten van noodzakelijke innovatie en transformatie van organisaties in de moderne economie.
Op basis van een analyse van cases en interviews geeft het boek antwoord op de vraag waarom het toezicht zo vaak tekortschiet en komen met een groot aantal praktische adviezen om dit te vermijden. De auteurs analyseren en beschrijven dilemma’s en geven oplossingen voor de dimensie van integriteit in besturen en toezicht. Integriteit is meer dan zich aan regels houden, het gaat ook over het doorzetten van noodzakelijke innovatie en transformatie van organisaties in de moderne economie. Integriteit heeft niet alleen betrekking op het handelen of niet-handelen van concrete personen, integriteit gaat ook over de opzet en werking van organisaties. In die context gaat het boek ook in op de psychologische aspecten van integer gedrag.
Nieuwsgierig?
‘Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders’ is onder meer te bestellen via de webshop van uitgever Vakmedianet
Over de auteurs
Jaap ten Wolde is adviseur op het terrein van integriteit en toezicht bij EBBEN Partners, een advies- en onderzoeksbureau.
Hans Strikwerda is management consultant (corporate governance, bestuur, internal governance) en hoogleraar Organisatieleer en Organisatieverandering aan de Universiteit van Amsterdam.
