Als je veel associeert, en dat komt nogal eens voor binnen het kwaliteitsvak, kan de mindmap helpen bij het vastleggen van al deze gedachtespinsels. Denk maar aan het oplossen van problemen, voorbereiden van presentaties, vormgeven van projecten, aantekeningen maken tijdens een conferentie. Bij dit soort activiteiten spelen veel zaken een rol die met de mindmap gestructureerd worden.
Structuurboom
Vooral als er verschillende mensen bij betrokken zijn, kan het nogal eens gebeuren dat ze van de hak op de tak springen. Ook dan is de mindmap een handig instrument. In Sigma 3, 2015, heb ik de structuurboom behandeld. Dit is een mindmap waar je vooraf structuur aanbrengt. Je kunt die structuur ook achteraf aanbrengen en eerst het genereren van gedachten de vrije loop laten. Daarvoor gebruik je de mindmap (te vertalen als ‘gedachteboom’).
De techniek is niet zo moeilijk. Vanuit de oorsprong is het een techniek die je met de hand moet doen, met veel kleur- potloden. Schrijf in het midden van het blad het centrale thema en trek van daaruit lijnen waar je de kernwoorden op zet die je gedachten weergeven. Wil je dat verder onderverdelen, trek dan vanuit het eindpunt van deze lijn weer een lijn. Naarmate je verder naar buiten komt, worden de lijnen dunner. Hiermee werk je de kernwoorden verder uit. In het voorbeeld in figuur 1 is mijn gedachtegang over een serie artikelen in deze rubriek over datagebruik.
De veronderstelling is dat het voor een breinactiviteit is en die stimuleer je meer door ook daadwerkelijk actief zelf aan de gang te gaan. De bedenker van deze techniek, Tony Buzan, zei: ‘A Mind Map made by you is much more effective than a Mind Map made for you’. Daarmee doelde hij op het gebruik van software voor het maken van mindmaps.
Praktische regels voor de mindmap
Het lijkt een vrije techniek, maar toch zijn er wat praktische regels te geven.
- Start met een centraal sleutelwoord, het onderwerp waar je een mindmap over wilt maken.
- Zet dat in het midden van het papier in een kader.
- Trek lijnen vanuit het kader en schrijf verbonden begrippen op die lijnen (sleutelwoorden).
- Ga verder met het uitdiepen of exploreren van de begrippen.
- Teken weer takken vanuit de hoofdtakken, zodat verdere vertakkingen ontstaan.
- Spring gerust heen en weer in de mindmap, je hersenen doen dat immers ook.
- Gebruik kernwoorden, geen hele zinnen.
- Denk niet te lang na, je kunt het echt zien als een dump van je gedachten.
- Laat een mindmap maken niet langer duren dan 5-7 minuten.
- Haal geen woorden door, je hebt ze toch bedacht.
- Gebruik verschillende kleuren per hoofdtak en vertakking om te ordenen, gebruik symbolen en tekeningen.
- Ontwikkel je eigen stijl.
Mindmappen is een veel efficiëntere manier om informatie vast te houden dan een tekst of een uitgebreide presentatie. Neem bijvoorbeeld deze tekst, hoeveel woorden daarvan zijn nu echt relevant? We kunnen een heleboel woorden weglaten en toch de kern te pakken krijgen. Snellezen is eveneens op dit principe gebaseerd.
Een goede mindmap geeft ook een visuele weergave van informatie, daarom moet je veel tekenen in een mindmap. Mensen onthouden beelden vaak beter dan lappen tekst. Mindmappen geeft veel rust: steeds lopen denken aan wat je nog zou moeten onthouden, kun je makkelijk in een mindmap kwijt en daarmee heeft je hoofd weer ruimte om aan andere dingen te denken.
XMind
XMind is een programma om een mindmap te maken. Dit programma is gratis is te downloaden (eenvoudige versie), maar er zijn veel meer van dit soort programma’s, kijk daarvoor eens rond op internet. iMindMap is van Tony Buzan zelf, de ontwikkelaar van de mindmap.
Het gebruik van XMind is heel eenvoudig. Je hebt eigenlijk maar twee toetsen nodig om te besturen.
De eerste is de Insert knop, waarmee je een niveau dieper gaat. De tweede is de Enter knop waarmee je meer tak- ken op hetzelfde niveau creëert (figuur 2). Via de rechtermuisknop kun je in het centrale vak kiezen voor een nieuwe Structure en dan is het zo om te zetten in een visgraatdiagram (figuur 3).
Het helpt bovendien zeer in het voorbereiden van mijn rubriek het instrument (figuur 4).
Bron: Sigma nr. 2, april 2016
